Fenâ (Yokluk) Mertebeleri

“Fenâ Mertebeleri”nin birincisi “Tevhîd-i Ef’âl” yâni “Fiillerin Birliği”dir. “Lâ fâile illallah” Türkçe karşılığı ile “Allah’tan başka fâil yoktur” demektir ve bununla kişinin kendi fiillerinin fâili (yaratıcısı) olmadığı ve görünen tüm fiillerinin aslında Hakk’a ait olduğu ifâde edilir.

İnsanın kendi fiillerinin fâili olduğunu sanması, aslında, nefsin insana oynadığı bir oyundur ve bu vehim (zan) insanın kendisini neredeyse Rabb olarak görme noktasına götürebilir.

Bu vehimden kurtuluş insanın kendisine ait olduğu zannedilen fiillerden soyunarak, bu fiillerin gerçek sahibinin eninde sonunda kendisinin değil Rabb’inin olduğunu idrâk etmesiyle mümkündür.

Tevhîd-i Ef’âl mertebesine şu âyet örnek olarak verilir: “Vallâhu halekaküm ve mâ ta’melûn”: Oysa ki sizi de yapageldiklerinizi de Allah yaratmıştır. (Saffat, 96)